ರುದ್ರಾಧ್ಯಾಯ ಸ್ತುತಿಃ (ಶತರುದ್ರೀಯಂ)
ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ |
ಪ್ರಜಾಪತೀನಾಂ ಪ್ರಥಮಂ ತೇಜಸಾಂ ಪುರುಷಂ ಪ್ರಭುಂ |
ಭುವನಂ ಭೂರ್ಭುವಂ ದೇವಂ ಸರ್ವಲೋಕೇಶ್ವರಂ ಪ್ರಭುಂ || 1 ||
ಈಶಾನಂ ವರದಂ ಪಾರ್ಥ ದೃಷ್ಟವಾನಸಿ ಶಂಕರಂ |
ತಂ ಗಚ್ಛ ಶರಣಂ ದೇವಂ ವರದಂ ಭುವನೇಶ್ವರಂ || 2 ||
ಮಹಾದೇವಂ ಮಹಾತ್ಮಾನಮೀಶಾನಂ ಜಟಿಲಂ ಶಿವಂ |
ತ್ರ್ಯಕ್ಷಂ ಮಹಾಭುಜಂ ರುದ್ರಂ ಶಿಖಿನಂ ಚೀರವಾಸಸಂ || 3 ||
ಮಹಾದೇವಂ ಹರಂ ಸ್ಥಾಣುಂ ವರದಂ ಭುವನೇಶ್ವರಂ |
ಜಗತ್ಪ್ರಧಾನಮಧಿಕಂ ಜಗತ್ಪ್ರೀತಮಧೀಶ್ವರಂ || 4 ||
ಜಗದ್ಯೋನಿಂ ಜಗದ್ದ್ವೀಪಂ ಜಯಿನಂ ಜಗತೋ ಗತಿಂ |
ವಿಶ್ವಾತ್ಮಾನಾಂ ವಿಶ್ವಸೃಜಂ ವಿಶ್ವಮೂರ್ತಿಂ ಯಶಸ್ವಿನಂ || 5 ||
ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಂ ವಿಶ್ವನರಂ ಕರ್ಮಣಾಮೀಶ್ವರಂ ಪ್ರಭುಂ |
ಶಂಭುಂ ಸ್ವಯಂಭುಂ ಭೂತೇಶಂ ಭೂತಭವ್ಯಭವೋದ್ಭವಂ || 6 ||
ಯೋಗಂ ಯೋಗೇಶ್ವರಂ ಸರ್ವಂ ಸರ್ವಲೋಕೇಶ್ವರೇಶ್ವರಂ |
ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಜಗಚ್ಛ್ರೇಷ್ಠಂ ವರಿಷ್ಠಂ ಪರಮೇಷ್ಠಿನಂ || 7 ||
ಲೋಕತ್ರಯವಿಧಾತಾರಮೇಕಂ ಲೋಕತ್ರಯಾಶ್ರಯಂ |
ಸುದುರ್ಜಯಂ ಜಗನ್ನಾಥಂ ಜನ್ಮಮೃತ್ಯುಜರಾತಿಗಂ || 8 ||
ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಾನಂ ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯಂ ಜ್ಞಾನಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಸುದುರ್ವಿದಂ |
ದಾತಾರಂ ಚೈವ ಭಕ್ತಾನಾಂ ಪ್ರಸಾದವಿಹಿತಾನ್ ವರಾನ್ || 9 ||
ತಸ್ಯ ಪಾರಿಷದಾ ದಿವ್ಯಾ ರೂಪೈರ್ನಾನಾವಿಧೈರ್ವಿಭೋಃ |
ವಾಮನಾ ಜಟಿಲಾ ಮುಂಡಾ ಹ್ರಸ್ವಗ್ರೀವಾ ಮಹೋದರಾಃ || 10 ||
ಮಹಾಕಾಯಾ ಮಹೋತ್ಸಾಹಾ ಮಹಾಕರ್ಣಾಸ್ತಥಾಪರೇ |
ಅನನೈರ್ವಿಕೃತೈಃ ಪಾದೈಃ ಪಾರ್ಥ ವೇಷೈಶ್ಚ ವೈಕೃತೈಃ || 11 ||
ಈದೃಶೈಃ ಸ ಮಹಾದೇವಃ ಪೂಜ್ಯಮಾನೋ ಮಹೇಶ್ವರಃ |
ಸ ಶಿವಸ್ತಾತ ತೇಜಸ್ವೀ ಪ್ರಸಾದಾದ್ಯಾತಿ ತೇಽಗ್ರತಃ || 12 ||
ತಸ್ಮಿನ್ ಘೋರೇ ಸದಾ ಪಾರ್ಥ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಲೋಮಹರ್ಷಣೇ |
ದ್ರೌಣಿಕರ್ಣಕೃಪೈರ್ಗುಪ್ತಾಂ ಮಹೇಷ್ವಾಸೈಃ ಪ್ರಹಾರಿಭಿಃ || 13 ||
ಕಸ್ತಾಂ ಸೇನಾಂ ತದಾ ಪಾರ್ಥ ಮನಸಾಪಿ ಪ್ರಧರ್ಷಯೇತ್ |
ಋತೇ ದೇವಾನ್ಮಹೇಷ್ವಾಸಾದ್ಬಹುರೂಪಾನ್ಮಹೇಶ್ವರಾತ್ || 14 ||
ಸ್ಥಾತುಮುತ್ಸಹತೇ ಕಶ್ಚಿನ್ನ ತಸ್ಮಿನ್ನಗ್ರತಃ ಸ್ಥಿತೇ |
ನ ಹಿ ಭೂತಂ ಸಮಂ ತೇನ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ವಿದ್ಯತೇ || 15 ||
ಗಂಧೇನಾಪಿ ಹಿ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ತಸ್ಯ ಕ್ರುದ್ಧಸ್ಯ ಶತ್ರವಃ |
ವಿಸಂಜ್ಞಾ ಹತಭೂಯಿಷ್ಠಾ ವೇಪಂತಿ ಚ ಪತಂತಿ ಚ || 16 ||
ತಸ್ಮೈ ನಮಸ್ತು ಕುರ್ವಂತೋ ದೇವಾಸ್ತಿಷ್ಠಂತಿ ವೈ ದಿವಿ |
ಯೇ ಚಾನ್ಯೇ ಮಾನವಾ ಲೋಕೇ ಯೇ ಚ ಸ್ವರ್ಗಜಿತೋ ನರಾಃ || 17 ||
ಯೇ ಭಕ್ತಾ ವರದಂ ದೇವಂ ಶಿವಂ ರುದ್ರಮುಮಾಪತಿಂ |
ಇಹ ಲೋಕೇ ಸುಖಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ತೇ ಯಾಂತಿ ಪರಮಾಂ ಗತಿಂ || 18 ||
ನಮಸ್ಕುರುಷ್ವ ಕೌಂತೇಯ ತಸ್ಮೈ ಶಾಂತಾಯ ವೈ ಸದಾ |
ರುದ್ರಾಯ ಶಿತಿಕಂಠಾಯ ಕನಿಷ್ಠಾಯ ಸುವರ್ಚಸೇ || 19 ||
ಕಪರ್ದಿನೇ ಕರಾಳಾಯ ಹರ್ಯಕ್ಷ ವರದಾಯ ಚ |
ಯಾಮ್ಯಾಯಾರಕ್ತಕೇಶಾಯ ಸದ್ವೃತ್ತೇ ಶಂಕರಾಯ ಚ || 20 ||
ಕಾಮ್ಯಾಯ ಹರಿನೇತ್ರಾಯ ಸ್ಥಾಣವೇ ಪುರುಷಾಯ ಚ |
ಹರಿಕೇಶಾಯ ಮುಂಡಾಯ ಕನಿಷ್ಠಾಯ ಸುವರ್ಚಸೇ || 21 ||
ಭಾಸ್ಕರಾಯ ಸುತೀರ್ಥಾಯ ದೇವದೇವಾಯ ರಂಹಸೇ |
ಬಹುರೂಪಾಯ ಶರ್ವಾಯ ಪ್ರಿಯಾಯ ಪ್ರಿಯವಾಸಸೇ || 22 ||
ಉಷ್ಣೀಷಿಣೇ ಸುವಕ್ತ್ರಾಯ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷಾಯ ಮೀಢುಷೇ |
ಗಿರಿಶಾಯ ಸುಶಾಂತಾಯ ಪತಯೇ ಚೀರವಾಸಸೇ || 23 ||
ಹಿರಣ್ಯಬಾಹವೇ ರಾಜನ್ನುಗ್ರಾಯ ಪತಯೇ ದಿಶಾಂ |
ಪರ್ಜನ್ಯಪತಯೇ ಚೈವ ಭೂತಾನಾಂ ಪತಯೇ ನಮಃ || 24 ||
ವೃಕ್ಷಾಣಾಂ ಪತಯೇ ಚೈವ ಗವಾಂ ಚ ಪತಯೇ ತಥಾ |
ವೃಕ್ಷೈರಾವೃತಕಾಯಾಯ ಸೇನಾನ್ಯೇ ಮಧ್ಯಮಾಯ ಚ || 25 ||
ಶ್ರುವಹಸ್ತಾಯ ದೇವಾಯ ಧನ್ವಿನೇ ಭಾರ್ಗವಾಯ ಚ |
ಬಹುರೂಪಾಯ ವಿಶ್ವಸ್ಯ ಪತಯೇ ಮುಂಜವಾಸಸೇ || 26 ||
ಸಹಸ್ರಶಿರಸೇ ಚೈವ ಸಹಸ್ರನಯನಾಯ ಚ |
ಸಹಸ್ರಬಾಹವೇ ಚೈವ ಸಹಸ್ರಚರಣಾಯ ಚ || 27 ||
ಶರಣಂ ಗಚ್ಛ ಕೌಂತೇಯ ವರದಂ ಭುವನೇಶ್ವರಂ |
ಉಮಾಪತಿಂ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಂ ದಕ್ಷಯಜ್ಞನಿಬರ್ಹಣಂ || 28 ||
ಪ್ರಜಾನಾಂ ಪತಿಮವ್ಯಗ್ರಂ ಭೂತಾನಾಂ ಪತಿಮವ್ಯಯಂ |
ಕಪರ್ದಿನಂ ವೃಷಾವರ್ತಂ ವೃಷನಾಭಂ ವೃಷಧ್ವಜಂ || 29 ||
ವೃಷದರ್ಪಂ ವೃಷಪತಿಂ ವೃಷಶೃಂಗಂ ವೃಷರ್ಷಭಂ |
ವೃಷಾಂಕಂ ವೃಷಭೋದಾರಂ ವೃಷಭಂ ವೃಷಭೇಕ್ಷಣಂ || 30 ||
ವೃಷಾಯುಧಂ ವೃಷಶರಂ ವೃಷಭೂತಂ ಮಹೇಶ್ವರಂ |
ಮಹೋದರಂ ಮಹಾಕಾಯಂ ದ್ವೀಪಿಚರ್ಮನಿವಾಸಿನಂ || 31 ||
ಲೋಕೇಶಂ ವರದಂ ಮುಂಡಂ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪ್ರಿಯಂ |
ತ್ರಿಶೂಲಪಾಣಿಂ ವರದಂ ಖಡ್ಗಚರ್ಮಧರಂ ಶುಭಂ || 32 ||
ಪಿನಾಕಿನಂ ಖಂಡಪರ್ಶುಂ ಲೋಕಾನಾಂ ಪತಿಮೀಶ್ವರಂ | [ಖಡ್ಗಧರಂ]
ಪ್ರಪದ್ಯೇ ದೇವಮೀಶಾನಂ ಶರಣ್ಯಂ ಚೀರವಾಸಸಂ || 33 ||
ನಮಸ್ತಸ್ಮೈ ಸುರೇಶಾಯ ಯಸ್ಯ ವೈಶ್ರವಣಃ ಸಖಾ |
ಸುವಾಸಸೇ ನಮೋ ನಿತ್ಯಂ ಸುವ್ರತಾಯ ಸುಧನ್ವಿನೇ || 34 ||
ಧನುರ್ಧರಾಯ ದೇವಯ ಪ್ರಿಯಧನ್ವಾಯ ಧನ್ವಿನೇ |
ಧನ್ವಂತರಾಯ ಧನುಷೇ ಧನ್ವಾಚಾರ್ಯಾಯ ತೇ ನಮಃ || 35 ||
ಉಗ್ರಾಯುಧಾಯ ದೇವಯ ನಮಃ ಸುರವರಾಯ ಚ |
ನಮೋಽಸ್ತು ಬಹುರೂಪಾಯ ನಮಸ್ತೇ ಬಹುಧನ್ವಿನೇ || 36 ||
ನಮೋಽಸ್ತು ಸ್ಥಾಣವೇ ನಿತ್ಯಂ ನಮಸ್ತಸ್ಮೈ ಸುಧನ್ವಿನೇ |
ನಮೋಽಸ್ತು ತ್ರಿಪುರಘ್ನಾಯ ಭಗಘ್ನಾಯ ಚ ವೈ ನಮಃ || 37 ||
ವನಸ್ಪತೀನಾಂ ಪತಯೇ ನರಾಣಾಂ ಪತಯೇ ನಮಃ |
ಮಾತೄಣಾಂ ಪತಯೇ ಚೈವ ಗಣಾನಾಂ ಪತಯೇ ನಮಃ || 38 ||
ಗವಾಂ ಚ ಪತಯೇ ನಿತ್ಯಂ ಯಜ್ಞಾನಾಂ ಪತಯೇ ನಮಃ |
ಅಪಾಂ ಚ ಪತಯೇ ನಿತ್ಯಂ ದೇವಾನಾಂ ಪತಯೇ ನಮಃ || 39 ||
ಪೂಷ್ಣೋ ದಂತವಿನಾಶಾಯ ತ್ರ್ಯಕ್ಷಾಯ ವರದಾಯ ಚ |
ಹರಾಯ ನೀಲಕಂಠಾಯ ಸ್ವರ್ಣಕೇಶಾಯ ವೈ ನಮಃ || 40 ||
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ದ್ರೋಣಪರ್ವಣಿ ತ್ರ್ಯಧಿಕದ್ವಿಶತೋಽಧ್ಯಾಯೇ ಈಶಾನ ಸ್ತುತಿಃ ||
ಮಹಾಭಾರತದ ದ್ರೋಣಪರ್ವದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಅರ್ಜುನನಿಗೆ ಶಿವತತ್ವವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವಾದ ಸ್ತೋತ್ರವೇ ಈಶಾನ ಸ್ತುತಿಃ. ಅರ್ಜುನನು ಶಿವನ ದರ್ಶನ ಪಡೆದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಶಿವನು ಯಾರು, ಆತನ ಅಪಾರ ಶಕ್ತಿಗಳೇನು, ಆತನ ರಕ್ಷಣಾ ಶಕ್ತಿ ಎಷ್ಟು ಅನಂತ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಸ್ತುತಿ ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಿವನನ್ನು “ಈಶಾನ”, “ರುದ್ರ”, “ಮಹೇಶ್ವರ”, “ಭೂತನಾಥ”, “ಲೋಕನಾಥ” ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದ ಮಹೋನ್ನತ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. ಸ್ತೋತ್ರದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಶಿವನು ಪ್ರಜಾಪತಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗನು, ಸರ್ವತೇಜೋಮಯನು, ಭೂ-ಭುವ-ಸ್ವರೂಪನು, ಮತ್ತು ಸರ್ವಲೋಕಗಳ ಅಧಿಪತಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
ವ್ಯಾಸರು ಅರ್ಜುನನಿಗೆ, ನೀನು ಕಂಡ ಶಿವನೇ ತೇಜೋನಿಧಿ, ವರಪ್ರದಾತ, ಮತ್ತು ಭುವನೇಶ್ವರ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಂತರದ ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಶಿವನ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಗಳನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ—ಮಹಾದೇವ, ತ್ರ್ಯಕ್ಷ (ಮೂರು ಕಣ್ಣುಳ್ಳವನು), ರುದ್ರ, ಸ್ಥಾಣು, ಪುರಾರಾತ (ತ್ರಿಪುರಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿದವನು), ಜಗತ್ಪತಿ, ವಿಶ್ವಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, ವಿಶ್ವರಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಸಂಹಾರಕ. ಆತನೇ ಭವ (ಭವಿಷ್ಯ), ಭೂತ (ಭೂತಕಾಲ), ಮತ್ತು ವರ್ತಮಾನ—ಕಾಲತ್ರಯಕ್ಕೂ ಆಧಾರ. ಶಿವನು ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಮೂಲ—ಜ್ಞಾನಪರಮಾತ್ಮ, ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯ, ಜ್ಞಾನನಾಥ. ಆತನು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ವರಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ಶಿವನ ಪರಿವಾರವೆಲ್ಲವೂ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಗಳಿಂದ, ಘೋರ ಮತ್ತು ಶಾಂತ ಸ್ವಭಾವಗಳಿಂದ ಆತನನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಶಿವನ ಭೂತ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಸ್ತೋತ್ರದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಭೀಕರತೆ, ಶೌರ್ಯ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯುದ್ಧರಂಗದಲ್ಲಿ ಆತನ ಸನ್ನಿಧಿ ಉಂಟಾದರೆ ಶತ್ರುಗಳಲ್ಲಿ ಭೀಕರವಾದ ಕಂಪನ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ; ಆತನ ಗಂಧವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿದರೂ ರಾಕ್ಷಸರು ಕಂಪಿಸಿ ಬೀಳುತ್ತಾರೆ. ದೇವತೆಗಳು, ಮಾನವರು, ಸಿದ್ಧರು, ಮುನಿಗಳು—ಎಲ್ಲರೂ ಶಿವನಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಆತನೇ ಜಗನ್ನಾಥ. ಅನಂತರ ಶಿವನ ಅನೇಕ ವಿಶೇಷಣಗಳನ್ನು ಸತತವಾಗಿ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ—ರುದ್ರ, ಶಿತಿಕಂಠ (ನೀಲಿ ಕಂಠದವನು), ಕಪರ್ದಿ (ಜಟೆಯುಳ್ಳವನು), ಹರ್ಯಕ್ಷ (ಸಿಂಹದ ಕಣ್ಣುಳ್ಳವನು), ಸ್ಥಾಣು, ತ್ರಿಪುರಾಂತಕ, ನೀಲಕಂಠ, ವರದ, ದೇವದೇವ, ಬಹುರೂಪ, ಸಹಸ್ರನೇತ್ರ, ಸಹಸ್ರಬಾಹು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಶಿವನ ವಿವಿಧ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಆತನ ಆಪಾದಮಸ್ತಕ ದಿವ್ಯತ್ವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.
ಫಲಶ್ರುತಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿ—ಯಾರಾದರೂ ಶಿವನ ಈ ಮಹಾತ್ಮ್ಯವನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಸ್ಮರಿಸಿದರೆ, ಅವರಿಗೆ ಇಹಲೋಕದಲ್ಲಿ ಸುಖ, ಶಿವಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರವಾದ ಶಾಂತಿ, ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಪರಮಗತಿ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ಶಿವನ ಅನಂತ ರೂಪಗಳು, ಅಪಾರ ಕರುಣೆ, ಯುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆ, ಜ್ಞಾನ ತತ್ವ, ಮತ್ತು ಜಗತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ಆತನ ಆಧಿಪತ್ಯ ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಂದೇ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ಮಹಾಗ್ರಂಥಸಾರ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿದೆ.
ಪ್ರಯೋಜನಗಳು (Benefits):
Please login to leave a comment
Loading comments...