ಹೃದಂಭೋಜೇ ಕೃಷ್ಣಃ ಸಜಲಜಲದಶ್ಯಾಮಲತನುಃ
ಸರೋಜಾಕ್ಷಃ ಸ್ರಗ್ವೀ ಮುಕುಟಕಟಕಾದ್ಯಾಭರಣವಾನ್ |
ಶರದ್ರಾಕಾನಾಥಪ್ರತಿಮವದನಃ ಶ್ರೀಮುರಳಿಕಾಂ
ವಹನ್ ಧ್ಯೇಯೋ ಗೋಪೀಗಣಪರಿವೃತಃ ಕುಂಕುಮಚಿತಃ || 1 ||
ಪಯೋಂಭೋಧೇರ್ದ್ವೀಪಾನ್ಮಮ ಹೃದಯಮಾಯಾಹಿ ಭಗವ-
-ನ್ಮಣಿವ್ರಾತಭ್ರಾಜತ್ಕನಕವರಪೀಠಂ ಭಜ ಹರೇ |
ಸುಚಿಹ್ನೌ ತೇ ಪಾದೌ ಯದುಕುಲಜ ನೇನೇಜ್ಮಿ ಸುಜಲೈ-
-ರ್ಗೃಹಾಣೇದಂ ದೂರ್ವಾಫಲಜಲವದರ್ಘ್ಯಂ ಮುರರಿಪೋ || 2 ||
ತ್ವಮಾಚಾಮೋಪೇಂದ್ರ ತ್ರಿದಶಸರಿದಂಭೋಽತಿಶಿಶಿರಂ
ಭಜಸ್ವೇಮಂ ಪಂಚಾಮೃತಫಲರಸಾಪ್ಲಾವಮಘಹನ್ |
ದ್ಯುನದ್ಯಾಃ ಕಾಳಿಂದ್ಯಾ ಅಪಿ ಕನಕಕುಂಭಸ್ಥಿತಮಿದಂ
ಜಲಂ ತೇನ ಸ್ನಾನಂ ಕುರು ಕುರು ಕುರುಷ್ವಾಽಚಮನಕಂ || 3 ||
ತಟಿದ್ವರ್ಣೇ ವಸ್ತ್ರೇ ಭಜ ವಿಜಯಕಾಂತಾಧಿಹರಣ
ಪ್ರಲಂಬಾರಿಭ್ರಾತರ್ಮೃದುಲಮುಪವೀತಂ ಕುರು ಗಳೇ |
ಲಲಾಟೇ ಪಾಟೀರಂ ಮೃಗಮದಯುತಂ ಧಾರಯ ಹರೇ
ಗೃಹಾಣೇದಂ ಮಾಲ್ಯಂ ಶತದಳತುಲಸ್ಯಾದಿರಚಿತಂ || 4 ||
ದಶಾಂಗಂ ಧೂಪಂ ಸದ್ವರದ ಚರಣಾಗ್ರೇಽರ್ಪಿತಮಿದಂ
ಮುಖಂ ದೀಪೇನೇಂದುಪ್ರಭವರಜಸಂ ದೇವ ಕಲಯೇ |
ಇಮೌ ಪಾಣೀ ವಾಣೀಪತಿನುತ ಸಕರ್ಪೂರರಜಸಾ
ವಿಶೋಧ್ಯಾಗ್ರೇ ದತ್ತಂ ಸಲಿಲಮಿದಮಾಚಾಮ ನೃಹರೇ || 5 ||
ಸದಾ ತೃಪ್ತಾನ್ನಂ ಷಡ್ರಸವದಖಿಲವ್ಯಂಜನಯುತಂ
ಸುವರ್ಣಾಮತ್ರೇ ಗೋಘೃತಚಷಕಯುಕ್ತೇ ಸ್ಥಿತಮಿದಂ |
ಯಶೋದಾಸೂನೋ ತತ್ಪರಮದಯಯಾಶಾನ ಸಖಿಭಿಃ
ಪ್ರಸಾದಂ ವಾಂಛದ್ಭಿಃ ಸಹ ತದನು ನೀರಂ ಪಿಬ ವಿಭೋ || 6 ||
ಸಚೂರ್ಣಂ ತಾಂಬೂಲಂ ಮುಖಶುಚಿಕರಂ ಭಕ್ಷಯ ಹರೇ
ಫಲಂ ಸ್ವಾದು ಪ್ರೀತ್ಯಾ ಪರಿಮಳವದಾಸ್ವಾದಯ ಚಿರಂ |
ಸಪರ್ಯಾಪರ್ಯಾಪ್ತ್ಯೈ ಕನಕಮಣಿಜಾತಂ ಸ್ಥಿತಮಿದಂ
ಪ್ರದೀಪೈರಾರಾರ್ತಿಂ ಜಲಧಿತನಯಾಶ್ಲಿಷ್ಟ ರುಚಯೇ || 7 ||
ವಿಜಾತೀಯೈಃ ಪುಷ್ಪೈರತಿಸುರಭಿಭಿರ್ಬಿಲ್ವತುಲಸೀ
ಯುತೈಶ್ಚೇಮಂ ಪುಷ್ಪಾಂಜಲಿಮಜಿತ ತೇ ಮೂರ್ಧ್ನಿ ನಿದಧೇ |
ತವ ಪ್ರಾದಕ್ಷಿಣ್ಯಕ್ರಮಣಮಘವಿಧ್ವಂಸಿ ರಚಿತಂ
ಚತುರ್ವಾರಂ ವಿಷ್ಣೋ ಜನಿಪಥಗತೇಶ್ಚಾಂತವಿದುಷಾ || 8 ||
ನಮಸ್ಕಾರೋಽಷ್ಟಾಂಗಃ ಸಕಲದುರಿತಧ್ವಂಸನಪಟುಃ
ಕೃತಂ ನೃತ್ಯಂ ಗೀತಂ ಸ್ತುತಿರಪಿ ರಮಾಕಾಂತ ತ ಇಯಂ |
ತವ ಪ್ರೀತ್ಯೈ ಭೂಯಾದಹಮಪಿ ಚ ದಾಸಸ್ತವ ವಿಭೋ
ಕೃತಂ ಛಿದ್ರಂ ಪೂರ್ಣಂ ಕುರು ಕುರು ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಭಗವನ್ || 9 ||
ಸದಾ ಸೇವ್ಯಃ ಕೃಷ್ಣಃ ಸಜಲಘನನೀಲಃ ಕರತಲೇ
ದಧಾನೋ ದಧ್ಯನ್ನಂ ತದನು ನವನೀತಂ ಮುರಳಿಕಂ |
ಕದಾಚಿತ್ಕಾಂತಾನಾಂ ಕುಚಕಲಶಪತ್ರಾಳಿರಚನಾ
ಸಮಾಸಕ್ತಃ ಸ್ನಿಗ್ಧೈಃ ಸಹ ಶಿಶುವಿಹಾರಂ ವಿರಚಯನ್ || 10 ||
ಇತಿ ಶ್ರೀಮತ್ಪರಮಹಂಸಪರಿವ್ರಾಜಕಾಚಾರ್ಯಸ್ಯ ಶ್ರೀಗೋವಿಂದಭಗವತ್ಪೂಜ್ಯಪಾದಶಿಷ್ಯಸ್ಯ ಶ್ರೀಮಚ್ಛಂಕರಭಗವತಃ ಕೃತೌ ಭಗವನ್ಮಾನಸಪೂಜಾ ಸಂಪೂರ್ಣಂ |
ಭಗವನ್ಮಾನಸಪೂಜಾ ಎಂಬುದು ಜಗದ್ಗುರು ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದ ಮತ್ತು ಗಹನವಾದ ಭಕ್ತಿ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ಬಾಹ್ಯ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಭಗವಂತನನ್ನು ನಮ್ಮ ಹೃದಯದ ಆಲಯದಲ್ಲಿ, ಮನಸ್ಸಿನ ಪುಷ್ಪಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಭಾವನೆಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸುವ 'ಮಾನಸಿಕ ಪೂಜೆ'ಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಭಗವಂತನನ್ನು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಸ್ವಾಗತಿಸಿ, ಪ್ರತಿ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನವನ್ನೂ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸುವ ಪರಮ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಕವಿ ಇಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಭಗವಂತನೊಂದಿಗೆ ಆಳವಾದ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ.
ಈ ಸ್ತೋತ್ರದಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತನು ಮೊದಲು ಭಗವಾನ್ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ತನ್ನ ಹೃದಯ ಕಮಲದಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕೃಷ್ಣನು ನೀಲಮೇಘಶ್ಯಾಮಲ ವರ್ಣದಿಂದ, ಕಮಲದಂತಹ ನೇತ್ರಗಳಿಂದ, ಸುಂದರವಾದ ಮುಕುಟ, ಕಡಗಾದಿ ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಶೋಭಿಸುತ್ತಾ, ಶರತ್ಕಾಲದ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಂತಹ ಮುಖವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಶ್ರೀಮುರಳಿಯನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತಾ, ಗೋಪಿಯರಿಂದ ಪರಿವೃತನಾಗಿ, ಕುಂಕುಮದಿಂದ ಅಲಂಕೃತನಾಗಿ ಮನಸ್ಸಿನ ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಕವಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕ್ಷೀರಸಾಗರದ ದ್ವೀಪದಿಂದ ತನ್ನ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಮಣಿಗಳ ರಾಶಿಯಿಂದ ಹೊಳೆಯುವ ಸುವರ್ಣ ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಭಗವಂತನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಾನೆ.
ನಂತರ, ಭಕ್ತನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಕೃಷ್ಣನ ಸುಂದರ ಪಾದಗಳಿಗೆ ಪವಿತ್ರ ಜಲದಿಂದ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿ, ದೂರ್ವ, ಫಲಗಳು ಮತ್ತು ಜಲದಿಂದ ಅರ್ಘ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ತ್ರಿಲೋಕವನ್ನೂ ಪಾವನಗೊಳಿಸುವ ಗಂಗಾಜಲ, ಪಂಚಾಮೃತ, ಯಮುನಾ ಜಲಗಳಿಂದ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿ, ಆಚಮನಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ತದನಂತರ, ಮಿಂಚಿನಂತಹ ಹೊಳೆಯುವ ವಸ್ತ್ರಗಳು, ಮೃದುವಾದ ಉಪವೀತ, ಮೃಗಮದ (ಕಸ್ತೂರಿ) ಮಿಶ್ರಿತ ಚಂದನದ ತಿಲಕ, ಮತ್ತು ಶತದಳ (ಕಮಲ), ತುಳಸಿ ಮೊದಲಾದ ದಿವ್ಯ ಪುಷ್ಪಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾದ ಮಾಲೆಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಧೂಪ, ದೀಪ, ನೈವೇದ್ಯ, ಪಾನೀಯ – ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಅಚಲ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯಶೋದಾಸೂತ, ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಎಂದು ಸಂಭೋಧಿಸುತ್ತಾ, ಭಕ್ತನು ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಪಾನೀಯವನ್ನು ಪಾನ ಮಾಡಲು ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ತಾಂಬೂಲ, ಫಲಗಳು, ಸುಗಂಧದ್ರವ್ಯಗಳು – ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಶುದ್ಧ ಮಾನಸಿಕ ಪೂಜೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪುಷ್ಪಾಂಜಲಿ, ಬಿಲ್ವ, ತುಳಸಿಯಂತಹ ದಿವ್ಯ ಪುಷ್ಪಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ಕೃಷ್ಣನ ದಿವ್ಯ ಚರಿತೆಯನ್ನು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿ ಭಾವಿಸಿ, ನಾಲ್ಕು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಗಳಿಗೆ ಸಮನಾದ ವಿನಯಪೂರ್ವಕ ಚಿತ್ತಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ, ನೃತ್ಯ, ಗಾನ, ಸ್ತೋತ್ರ – ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೇವಲ ಭಗವಂತನ ಪ್ರೀತಿಗಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತನು ತನ್ನನ್ನು ಕೃಷ್ಣನ ಶಾಶ್ವತ ದಾಸನಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿಕೊಂಡು, ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಆದ ಲೋಪದೋಷಗಳನ್ನು ಭಗವಂತನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮುಕ್ತಾಯದ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ, ಕೃಷ್ಣನು ಮಗುವಾಗಿ, ದಧಿ-ನವನೀತಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಡುತ್ತಾ, ಮುರಳಿ ನುಡಿಸುತ್ತಾ, ಗೋಪಿಯರೊಂದಿಗೆ ಕ್ರೀಡಿಸುವ ಮನಮೋಹಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿತ್ಯವೂ ಸೇವಿಸಲ್ಪಡುವವನಾಗಿ ಕವಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ತೋತ್ರವು ಮನಸ್ಸಿನ ಮೂಲಕವೇ ಭಗವಂತನನ್ನು ದರ್ಶಿಸುವ, ಅನುಭವಿಸುವ, ಮತ್ತು ತಲುಪುವ ಪರಮ ಯೋಗಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಯೋಜನಗಳು (Benefits):
Please login to leave a comment
Loading comments...