ಭಗವನ್ಮಾನಸಪೂಜಾ

ಭಗವನ್ಮಾನಸಪೂಜಾ ಎಂಬುದು ಜಗದ್ಗುರು ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದ ಮತ್ತು ಗಹನವಾದ ಭಕ್ತಿ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ಬಾಹ್ಯ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಭಗವಂತನನ್ನು ನಮ್ಮ ಹೃದಯದ ಆಲಯದಲ್ಲಿ, ಮನಸ್ಸಿನ ಪುಷ್ಪಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಭಾವನೆಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸುವ 'ಮಾನಸಿಕ ಪೂಜೆ'ಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಭಗವಂತನನ್ನು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಸ್ವಾಗತಿಸಿ, ಪ್ರತಿ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನವನ್ನೂ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸುವ ಪರಮ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಕವಿ ಇಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಭಗವಂತನೊಂದಿಗೆ ಆಳವಾದ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ.

ಈ ಸ್ತೋತ್ರದಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತನು ಮೊದಲು ಭಗವಾನ್ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ತನ್ನ ಹೃದಯ ಕಮಲದಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕೃಷ್ಣನು ನೀಲಮೇಘಶ್ಯಾಮಲ ವರ್ಣದಿಂದ, ಕಮಲದಂತಹ ನೇತ್ರಗಳಿಂದ, ಸುಂದರವಾದ ಮುಕುಟ, ಕಡಗಾದಿ ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಶೋಭಿಸುತ್ತಾ, ಶರತ್ಕಾಲದ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಂತಹ ಮುಖವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಶ್ರೀಮುರಳಿಯನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತಾ, ಗೋಪಿಯರಿಂದ ಪರಿವೃತನಾಗಿ, ಕುಂಕುಮದಿಂದ ಅಲಂಕೃತನಾಗಿ ಮನಸ್ಸಿನ ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಕವಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕ್ಷೀರಸಾಗರದ ದ್ವೀಪದಿಂದ ತನ್ನ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಮಣಿಗಳ ರಾಶಿಯಿಂದ ಹೊಳೆಯುವ ಸುವರ್ಣ ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಭಗವಂತನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಾನೆ.

ನಂತರ, ಭಕ್ತನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಕೃಷ್ಣನ ಸುಂದರ ಪಾದಗಳಿಗೆ ಪವಿತ್ರ ಜಲದಿಂದ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿ, ದೂರ್ವ, ಫಲಗಳು ಮತ್ತು ಜಲದಿಂದ ಅರ್ಘ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ತ್ರಿಲೋಕವನ್ನೂ ಪಾವನಗೊಳಿಸುವ ಗಂಗಾಜಲ, ಪಂಚಾಮೃತ, ಯಮುನಾ ಜಲಗಳಿಂದ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿ, ಆಚಮನಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ತದನಂತರ, ಮಿಂಚಿನಂತಹ ಹೊಳೆಯುವ ವಸ್ತ್ರಗಳು, ಮೃದುವಾದ ಉಪವೀತ, ಮೃಗಮದ (ಕಸ್ತೂರಿ) ಮಿಶ್ರಿತ ಚಂದನದ ತಿಲಕ, ಮತ್ತು ಶತದಳ (ಕಮಲ), ತುಳಸಿ ಮೊದಲಾದ ದಿವ್ಯ ಪುಷ್ಪಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾದ ಮಾಲೆಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಧೂಪ, ದೀಪ, ನೈವೇದ್ಯ, ಪಾನೀಯ – ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಅಚಲ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯಶೋದಾಸೂತ, ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಎಂದು ಸಂಭೋಧಿಸುತ್ತಾ, ಭಕ್ತನು ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಪಾನೀಯವನ್ನು ಪಾನ ಮಾಡಲು ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ತಾಂಬೂಲ, ಫಲಗಳು, ಸುಗಂಧದ್ರವ್ಯಗಳು – ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಶುದ್ಧ ಮಾನಸಿಕ ಪೂಜೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪುಷ್ಪಾಂಜಲಿ, ಬಿಲ್ವ, ತುಳಸಿಯಂತಹ ದಿವ್ಯ ಪುಷ್ಪಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ಕೃಷ್ಣನ ದಿವ್ಯ ಚರಿತೆಯನ್ನು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿ ಭಾವಿಸಿ, ನಾಲ್ಕು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಗಳಿಗೆ ಸಮನಾದ ವಿನಯಪೂರ್ವಕ ಚಿತ್ತಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ, ನೃತ್ಯ, ಗಾನ, ಸ್ತೋತ್ರ – ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೇವಲ ಭಗವಂತನ ಪ್ರೀತಿಗಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತನು ತನ್ನನ್ನು ಕೃಷ್ಣನ ಶಾಶ್ವತ ದಾಸನಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿಕೊಂಡು, ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಆದ ಲೋಪದೋಷಗಳನ್ನು ಭಗವಂತನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮುಕ್ತಾಯದ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ, ಕೃಷ್ಣನು ಮಗುವಾಗಿ, ದಧಿ-ನವನೀತಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಡುತ್ತಾ, ಮುರಳಿ ನುಡಿಸುತ್ತಾ, ಗೋಪಿಯರೊಂದಿಗೆ ಕ್ರೀಡಿಸುವ ಮನಮೋಹಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿತ್ಯವೂ ಸೇವಿಸಲ್ಪಡುವವನಾಗಿ ಕವಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ತೋತ್ರವು ಮನಸ್ಸಿನ ಮೂಲಕವೇ ಭಗವಂತನನ್ನು ದರ್ಶಿಸುವ, ಅನುಭವಿಸುವ, ಮತ್ತು ತಲುಪುವ ಪರಮ ಯೋಗಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಯೋಜನಗಳು (Benefits):

• ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಏಕಾಗ್ರತೆ: ಈ ಮಾನಸಿಕ ಪೂಜೆಯು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಭಗವಂತನ ಕಡೆಗೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿ, ಅನವಶ್ಯಕ ಆಲೋಚನೆಗಳಿಂದ ದೂರವಿರಿಸಿ ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏಕಾಗ್ರತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
• ಆಂತರಿಕ ಸಂಪರ್ಕದ ಸ್ಥಾಪನೆ: ಬಾಹ್ಯ ಆಚರಣೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ನೇರವಾಗಿ ಹೃದಯದಿಂದ ಭಗವಂತನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವುದರಿಂದ, ಆಳವಾದ, ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪರ್ಕವು ಬಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
• ಆತ್ಮ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಆನಂದ: ಭಗವಂತನೊಂದಿಗೆ ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ಒಂದಾಗುವ ಅನುಭವವು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಅಪಾರ ಶಾಂತಿ, ತೃಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಅಚಲ ಆನಂದವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ.
• ಬಾಹ್ಯ ಬಂಧನಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಿ: ಪೂಜೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಬಾಹ್ಯ ವಸ್ತುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ, ಭಕ್ತನು ದೇಶ, ಕಾಲ, ಮತ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಎಲ್ಲಿ ಬೇಕಾದರೂ, ಯಾವಾಗ ಬೇಕಾದರೂ ಭಗವಂತನನ್ನು ಪೂಜಿಸಲು ಸಮರ್ಥನಾಗುತ್ತಾನೆ.
• ಭಕ್ತಿ ಭಾವದ ವೃದ್ಧಿ: ಕೇವಲ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪೂಜೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದರಿಂದ, ಭಕ್ತಿಯು ಹೆಚ್ಚು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ, ಇದು ಭಗವಂತನ ಮೇಲಿನ ಪ್ರೇಮವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.