ಶ್ರೀ ಕನಕಧಾರಾ ಸ್ತೋತ್ರಂ
ವಂದೇ ವಂದಾರು ಮಂದಾರಮಿಂದಿರಾನಂದಕಂದಲಂ |
ಅಮಂದಾನಂದಸಂದೋಹ ಬಂಧುರಂ ಸಿಂಧುರಾನನಂ ||
ಅಂಗಂ ಹರೇಃ ಪುಲಕಭೂಷಣಮಾಶ್ರಯಂತೀ
ಭೃಂಗಾಂಗನೇವ ಮುಕುಳಾಭರಣಂ ತಮಾಲಂ |
ಅಂಗೀಕೃತಾಖಿಲವಿಭೂತಿರಪಾಂಗಲೀಲಾ
ಮಾಂಗಳ್ಯದಾಸ್ತು ಮಮ ಮಂಗಳದೇವತಾಯಾಃ || 1 ||
ಮುಗ್ಧಾ ಮುಹುರ್ವಿದಧತೀ ವದನೇ ಮುರಾರೇಃ
ಪ್ರೇಮತ್ರಪಾಪ್ರಣಿಹಿತಾನಿ ಗತಾಗತಾನಿ |
ಮಾಲಾದೃಶೋರ್ಮಧುಕರೀವ ಮಹೋತ್ಪಲೇ ಯಾ
ಸಾ ಮೇ ಶ್ರಿಯಂ ದಿಶತು ಸಾಗರಸಂಭವಾಯಾಃ || 2 ||
ವಿಶ್ವಾಮರೇಂದ್ರಪದವಿಭ್ರಮದಾನದಕ್ಷ-
-ಮಾನಂದಹೇತುರಧಿಕಂ ಮುರವಿದ್ವಿಷೋಽಪಿ |
ಈಷನ್ನಿಷೀದತು ಮಯಿ ಕ್ಷಣಮೀಕ್ಷಣಾರ್ಥ-
-ಮಿಂದೀವರೋದರಸಹೋದರಮಿಂದಿರಾಯಾಃ || 3 ||
ಆಮೀಲಿತಾಕ್ಷಮಧಿಗಮ್ಯ ಮುದಾ ಮುಕುಂದ-
-ಮಾನಂದಕಂದಮನಿಮೇಷಮನಂಗತಂತ್ರಂ |
ಆಕೇಕರಸ್ಥಿತಕನೀನಿಕಪಕ್ಷ್ಮನೇತ್ರಂ
ಭೂತ್ಯೈ ಭವೇನ್ಮಮ ಭುಜಂಗಶಯಾಂಗನಾಯಾಃ || 4 ||
ಬಾಹ್ವಂತರೇ ಮುರಜಿತಃ ಶ್ರಿತಕೌಸ್ತುಭೇ ಯಾ
ಹಾರಾವಳೀವ ಹರಿನೀಲಮಯೀ ವಿಭಾತಿ |
ಕಾಮಪ್ರದಾ ಭಗವತೋಽಪಿ ಕಟಾಕ್ಷಮಾಲಾ
ಕಳ್ಯಾಣಮಾವಹತು ಮೇ ಕಮಲಾಲಯಾಯಾಃ || 5 ||
ಕಾಲಾಂಬುದಾಳಿಲಲಿತೋರಸಿ ಕೈಟಭಾರೇ-
-ರ್ಧಾರಾಧರೇ ಸ್ಫುರತಿ ಯಾ ತಟಿದಂಗನೇವ |
ಮಾತುಸ್ಸಮಸ್ತಜಗತಾಂ ಮಹನೀಯಮೂರ್ತಿಃ
ಭದ್ರಾಣಿ ಮೇ ದಿಶತು ಭಾರ್ಗವನಂದನಾಯಾಃ || 6 ||
ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಪದಂ ಪ್ರಥಮತಃ ಖಲು ಯತ್ಪ್ರಭಾವಾತ್
ಮಾಂಗಲ್ಯಭಾಜಿ ಮಧುಮಾಥಿನಿ ಮನ್ಮಥೇನ |
ಮಯ್ಯಾಪತೇತ್ತದಿಹ ಮಂಥರಮೀಕ್ಷಣಾರ್ಧಂ
ಮಂದಾಲಸಂ ಚ ಮಕರಾಲಯಕನ್ಯಕಾಯಾಃ || 7 ||
ದದ್ಯಾದ್ದಯಾನುಪವದೋ ದ್ರವಿಣಾಂಬುಧಾರಾ-
-ಮಸ್ಮಿನ್ನ ಕಿಂಚನ ವಿಹಂಗಶಿಶೌ ವಿಷಣ್ಣೇ |
ದುಷ್ಕರ್ಮಘರ್ಮಮಪನೀಯ ಚಿರಾಯ ದೂರಂ
ನಾರಾಯಣಪ್ರಣಯಿನೀನಯನಾಂಬುವಾಹಃ || 8 ||
ಇಷ್ಟಾ ವಿಶಿಷ್ಟಮತಯೋಽಪಿ ಯಯಾ ದಯಾರ್ದ್ರ
ದೃಷ್ಟ್ಯಾ ತ್ರಿವಿಷ್ಟಪಪದಂ ಸುಲಭಂ ವಚಂತೇ |
ದೃಷ್ಟಿಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಕಮಲೋದರದೀಪ್ತಿರಿಷ್ಟಾಂ
ಪುಷ್ಟಿಂ ಕೃಷೀಷ್ಟ ಮಮ ಪುಷ್ಕರವಿಷ್ಟರಾಯಾಃ || 9 ||
ಗೀರ್ದೇವತೇತಿ ಗರುಡಧ್ವಜಸುಂದರೀತಿ
ಶಾಕಂಭರೀತಿ ಶಶಿಶೇಖರವಲ್ಲಭೇತಿ |
ಸೃಷ್ಟಿಸ್ಥಿತಿಪ್ರಳಯಕೇಳಿಷು ಸಂಸ್ಥಿತಾಯೈ
ತಸ್ಮೈ ನಮಸ್ತ್ರಿಭುವನೈಕಗುರೋಸ್ತರುಣ್ಯೈ || 10 ||
ಶ್ರುತ್ಯೈ ನಮೋಽಸ್ತು ಶುಭಕರ್ಮಫಲಪ್ರಸೂತ್ಯೈ
ರತ್ಯೈ ನಮೋಽಸ್ತು ರಮಣೀಯಗುಣಾರ್ಣವಾಯೈ |
ಶಕ್ತ್ಯೈ ನಮೋಽಸ್ತು ಶತಪತ್ರನಿಕೇತನಾಯೈ
ಪುಷ್ಟ್ಯೈ ನಮೋಽಸ್ತು ಪುರುಷೋತ್ತಮವಲ್ಲಭಾಯೈ || 11 ||
ನಮೋಽಸ್ತು ನಾಳೀಕನಿಭಾನನಾಯೈ
ನಮೋಽಸ್ತು ದುಗ್ಧೋದಧಿಜನ್ಮಭೂಮ್ಯೈ |
ನಮೋಽಸ್ತು ಸೋಮಾಮೃತಸೋದರಾಯೈ
ನಮೋಽಸ್ತು ನಾರಾಯಣವಲ್ಲಭಾಯೈ || 12 ||
ನಮೋಽಸ್ತು ಹೇಮಾಂಬುಜಪೀಠಿಕಾಯೈ
ನಮೋಽಸ್ತು ಭೂಮಂಡಲನಾಯಿಕಾಯೈ |
ನಮೋಽಸ್ತು ದೇವಾದಿದಯಾಪರಾಯೈ
ನಮೋಽಸ್ತು ಶಾರ್ಙ್ಗಾಯುಧವಲ್ಲಭಾಯೈ || 13 ||
ನಮೋಽಸ್ತು ದೇವ್ಯೈ ಭೃಗುನಂದನಾಯೈ
ನಮೋಽಸ್ತು ವಿಷ್ಣೋರುರಸಿಸ್ಥಿತಾಯೈ |
ನಮೋಽಸ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮ್ಯೈ ಕಮಲಾಲಯಾಯೈ
ನಮೋಽಸ್ತು ದಾಮೋದರವಲ್ಲಭಾಯೈ || 14 ||
ನಮೋಽಸ್ತು ಕಾಂತ್ಯೈ ಕಮಲೇಕ್ಷಣಾಯೈ
ನಮೋಽಸ್ತು ಭೂತ್ಯೈ ಭುವನಪ್ರಸೂತ್ಯೈ |
ನಮೋಽಸ್ತು ದೇವಾದಿಭಿರರ್ಚಿತಾಯೈ
ನಮೋಽಸ್ತು ನಂದಾತ್ಮಜವಲ್ಲಭಾಯೈ || 15 ||
ಸಂಪತ್ಕರಾಣಿ ಸಕಲೇಂದ್ರಿಯನಂದನಾನಿ
ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಾನವಿಭವಾನಿ ಸರೋರುಹಾಕ್ಷಿ |
ತ್ವದ್ವಂದನಾನಿ ದುರಿತಾಹರಣೋದ್ಯತಾನಿ
ಮಾಮೇವ ಮಾತರನಿಶಂ ಕಲಯಸ್ತು ಮಾನ್ಯೇ || 16 ||
ಯತ್ಕಟಾಕ್ಷಸಮುಪಾಸನಾವಿಧಿಃ
ಸೇವಕಸ್ಯ ಸಕಲಾರ್ಥಸಂಪದಃ |
ಸಂತನೋತಿ ವಚನಾಂಗಮಾನಸೈ-
-ಸ್ತ್ವಾಂ ಮುರಾರಿಹೃದಯೇಶ್ವರೀಂ ಭಜೇ || 17 ||
ಸರಸಿಜನಿಲಯೇ ಸರೋಜಹಸ್ತೇ
ಧವಳತಮಾಂಶುಕಗಂಧಮಾಲ್ಯಶೋಭೇ |
ಭಗವತಿ ಹರಿವಲ್ಲಭೇ ಮನೋಜ್ಞೇ
ತ್ರಿಭುವನಭೂತಿಕರಿ ಪ್ರಸೀದ ಮಹ್ಯಂ || 18 ||
ದಿಗ್ಘಸ್ತಿಭಿಃ ಕನಕಕುಂಭಮುಖಾವಸೃಷ್ಟ-
-ಸ್ವರ್ವಾಹಿನೀವಿಮಲಚಾರುಜಲಪ್ಲುತಾಂಗೀಂ |
ಪ್ರಾತರ್ನಮಾಮಿ ಜಗತಾಂ ಜನನೀಮಶೇಷ-
-ಲೋಕಾಧಿನಾಥಗೃಹಿಣೀಮಮೃತಾಬ್ಧಿಪುತ್ರೀಂ || 19 ||
ಕಮಲೇ ಕಮಲಾಕ್ಷವಲ್ಲಭೇ ತ್ವಂ
ಕರುಣಾಪೂರತರಂಗಿತೈರಪಾಂಗೈಃ |
ಅವಲೋಕಯ ಮಾಮಕಿಂಚನಾನಾಂ
ಪ್ರಥಮಂ ಪಾತ್ರಮಕೃತ್ರಿಮಂ ದಯಾಯಾಃ || 20 ||
ಸ್ತುವಂತಿ ಯೇ ಸ್ತುತಿಭಿರಮೂಭಿರನ್ವಹಂ
ತ್ರಯೀಮಯೀಂ ತ್ರಿಭುವನಮಾತರಂ ರಮಾಂ |
ಗುಣಾಧಿಕಾ ಗುರುತರಭಾಗ್ಯಭಾಜಿನೋ
ಭವಂತಿ ತೇ ಭುವಿ ಬುಧಭಾವಿತಾಶಯಾಃ || 21 ||
ಇತಿ ಶ್ರೀ ಕನಕಧಾರಾಸ್ತೋತ್ರಂ ಯಚ್ಛಂಕರಾಚಾರ್ಯ ನಿರ್ಮಿತಂ
ತ್ರಿಸಂಧ್ಯಂ ಯಃಪಥೇನ್ನಿತ್ಯಂ ಸ ಕುಬೇರಸಮೋಭವೇತ್ |
ಆದಿ ಶಂಕರ ಭಗವತ್ಪಾದರಿಂದ ರಚಿತವಾದ ಶ್ರೀ ಕನಕಧಾರಾ ಸ್ತೋತ್ರಂ, ದಾರಿದ್ರ್ಯ ನಿವಾರಣೆ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತು ಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿಯನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುವ ಒಂದು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಾಗಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಶಂಕರರು ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡಲು ಒಂದು ಬಡ ಮನೆಯ ಬಾಗಿಲಿಗೆ ಹೋದಾಗ, ಆ ಮನೆಯ ಗೃಹಿಣಿ ತನ್ನಲ್ಲಿ ಏನೂ ಇಲ್ಲದೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಒಣಗಿದ ನೆಲ್ಲಿಕಾಯಿಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೀಡಿದಳು. ಆಕೆಯ ದಾರಿದ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಮರುಗಿದ ಶಂಕರರು, ತಕ್ಷಣವೇ ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ಈ ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ರಚಿಸಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಅವರ ಭಕ್ತಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿದ ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿ, ಆ ಮನೆಯ ಮೇಲೆ ಚಿನ್ನದ ನೆಲ್ಲಿಕಾಯಿಗಳ ಮಳೆಯನ್ನು ಸುರಿಸಿದಳು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಈ ಸ್ತೋತ್ರಕ್ಕೆ 'ಕನಕಧಾರಾ' (ಚಿನ್ನದ ಮಳೆ) ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿತು.
ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ಕೇವಲ ಭೌತಿಕ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಮೃದ್ಧಿ, ಜ್ಞಾನ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಸಹ ಪ್ರದಾನ ಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿ ಕೇವಲ ಧನದ ದೇವತೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅವಳು ಸಮಸ್ತ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಪೋಷಕಿ, ಸೌಂದರ್ಯ, ಸೌಭಾಗ್ಯ, ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲ. ಆಕೆಯ ಕಟಾಕ್ಷವು ಎಲ್ಲ ದಾರಿದ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿ, ಭಕ್ತರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶ್ಲೋಕವೂ ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿಯ ದಿವ್ಯ ಸೌಂದರ್ಯ, ಕರುಣೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಕ್ತರ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಆಂತರಿಕ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಸ್ತೋತ್ರದ ಮೊದಲ ಐದು ಶ್ಲೋಕಗಳು ಶ್ರೀಹರಿಯ ವಕ್ಷಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ವಿರಾಜಮಾನಳಾದ ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ದಿವ್ಯ ರೂಪ, ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಕರುಣಾಪೂರ್ಣ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತವೆ. ಅವಳು ಮುಕುಂದನ ಮುಖವನ್ನು ಪ್ರೀತಿ, ನಾಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಆನಂದದಿಂದ ನೋಡುವ ಕಟಾಕ್ಷವು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಸಮಸ್ತ ಸೌಭಾಗ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕೌಸ್ತುಭಮಣಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸುವ ಆಕೆಯ ದೃಷ್ಟಿ, ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಸರ್ವಸಂಪತ್ತಿನ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಆಕೆಯು ಶ್ರೀಹರಿಯ ಅಂಗಾಂಗಗಳನ್ನು ಪುಲಕಿತಗೊಳಿಸುತ್ತಾ, ಭೃಂಗದಂತೆ ತಮಾಲ ವೃಕ್ಷವನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸುವಂತೆ, ಆತನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾಳೆ. ಈ ಕಟಾಕ್ಷವು ಮಂಗಳವನ್ನು ತರಲಿ ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮುಂದಿನ ಶ್ಲೋಕಗಳು (6-10) ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ. ಅವಳು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಪತ್ನಿ, ದುಷ್ಟ ಸಂಹಾರಕನಾದ ಕೈಟಭಾರಿಯ ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಮಿಂಚಿನಂತೆ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಮನ್ಮಥನು ಕೂಡ ಆಕೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದಲೇ ವಿಜಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದನು. ಆ ದೃಷ್ಟಿಯು ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಬೀಳಲಿ ಎಂದು ಶಂಕರರು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಕೆಯ ದಯಾಪೂರ್ಣವಾದ, ಅನಂತವಾದ ದೃಷ್ಟಿಯು ಅನಾಥರಿಗೆ ಸಂಪತ್ತಿನ ಮಳೆಯನ್ನು ಸುರಿಸುತ್ತದೆ. ಆಕೆಯ ಕರುಣೆಯಿಂದಲೇ ದೇವತೆಗಳು ಪರಮಪದವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಆ ದೃಷ್ಟಿ ನನಗೆ ಸುಖ, ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧಿಯನ್ನು ನೀಡಲಿ ಎಂದು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ಸ್ತೋತ್ರದ 11 ರಿಂದ 15ನೇ ಶ್ಲೋಕಗಳು ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸುತ್ತವೆ. ಅವಳೇ ಗೀರ್ದೇವತೆ (ಸರಸ್ವತಿ), ಶಾಕಂಭರೀ, ಶಿವವಲ್ಲಭೆ, ಸೃಷ್ಟಿ-ಸ್ಥಿತಿ-ಲಯಗಳಿಗೆ ಕಾರಣಳಾದ ಪರಮ ಶಕ್ತಿ. ಅವಳೇ ಶಕ್ತಿ, ಪುಷ್ಟಿ, ಭೂಮಿ, ರತಿ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ. ವಿಷ್ಣುಪತ್ನಿ, ಕಮಲನಯನೆ, ದೇವತೆಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಈ ವಿಶ್ವಮಾತೆಯನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾ ನಮಸ್ಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಕೆಯು ಸಮಸ್ತ ಜೀವಿಗಳ ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲ ಶುಭ ಕಾರ್ಯಗಳ ಮೂಲಭೂತ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾಳೆ.
ಕೊನೆಯ ಶ್ಲೋಕಗಳು (16-21) ಈ ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪಠಿಸುವುದರ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ. ಆಕೆಯ ಕರುಣೆಯ ದೃಷ್ಟಿ ಎಲ್ಲ ಸಂಪತ್ತುಗಳ ಮೂಲ. ಈ ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸ್ತುತಿಸುವವರು ಸೌಭಾಗ್ಯವಂತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪಠಿಸುವವನನ್ನು ಕುಬೇರನಿಗೆ ಸಮಾನನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ಶ್ರೀ ಕನಕಧಾರಾ ಸ್ತೋತ್ರವು ಭಕ್ತನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ದಾರಿದ್ರ್ಯವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿ, ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಕಟಾಕ್ಷವನ್ನು ಪ್ರಸಾದಿಸುವ ಮಹಾ ಪುಣ್ಯಮಯ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪಠಿಸುವವರು ಶುಭ, ಧನ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಪ್ರಯೋಜನಗಳು (Benefits):
Please login to leave a comment
Loading comments...